اقامتگاه شرکت ها

هشدار: ذکر و باز نشر نوشتارهای من و هر نوشتاری که در روزنامه ها یا روی سایت شخصی و وبلاگهایم منتشر شده منحصراً با قید نام و نام خانوادگی ام و همراه با پیوند سایت و وبلاگهایم مجاز است.

مرکز عملیات شرکت

هشدار: ذکر و باز نشر نوشتارهای من و هر نوشتاری که در روزنامه ها یا روی سایت شخصی و وبلاگهایم منتشر شده منحصراً با قید نام و نام خانوادگی ام و همراه با پیوند سایت و وبلاگهایم مجاز است.

تشخیص و تعیین اقامتگاه شرکت ها از جنبه حقوقی، جهت تعیین حوزه قضایی و دادگاه صلاحیت دار برای رسیدگی به دعاوی له و علیه شرکت مهم است.
در این نوشتار به بیان توضیحاتی درباره اقامتگاه شرکت که بعضاً به آن، مرکز اصلی شرکت نیز گفته می شود پرداخته ام.

در بند ۷ ماده ۷ و بند ۳ ماده ۹ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت،  به مرکز اصلی شرکت، اشاره شده است.

قانون تجارت در مورد سهامداران در موارد مختلف همانند ماده ۴۰ و ۹۹ از عبارت اقامتگاه استفاده کرده و چون در ماده ۱۰۰۲ قانون مدنی، اقامتگاه اشخاص، دارای تعریف قانونی است به روشنی، می‌توان فهمید که منظور از اقامتگاه سهامدار، محل سکونت سهامدار است که مرکز مهم امور او نیز باید باشد.

بدین معنی که اگر سهامدار، چند محل سکونت داشت آن محلی، اقامتگاه او محسوب می گردد که فعالیت های اصلی و مهم سهامدار در آنجا انجام می شود.

تعریف اقامتگاه در قانون مدنی

ماده ۱۰۰۲ قانون مدنی در تعریف اقامتگاه بیان داشته است که:

اقامتگاه هر شخصی عبارت از محلی است که شخص در آن جا سکونت داشته و مرکز مهم امور او نیز در آنجا باشد.

اگر محل سکونت شخص، غیر از مرکز مهم امور او باشد مرکز امور او اقامتگاه محسوب است.

اقامتگاه اشخاص حقوقی مرکز عملیات آن‌ها خواهد بود.

تعریف اقامتگاه در قانون تجارت

از آنجا که قانون تجارت در مورد شرکت، طی چند ماده از اصطلاح مرکز اصلی شرکت استفاده کرده است این مسأله مطرح می شود که منظور از مرکز اصلی شرکت یا مرکز عملیات شرکت چیست؟ چه تفاوتی بین مرکز اصلی شرکت و مرکز عملیات شرکت و اقامتگاه شرکت وجود دارد و بالاخره اقامتگاه شرکت کجاست؟

اقامتگاه شرکتها و اشخاص حقوقی

قانون تجارت، تعریف روشنی از مرکز اصلی شرکت، بیان نکرده است.

در عنوان فصل دوم از قانون تجارت،  عبارت اقامتگاه شخص حقوقی مورد اشاره قرار گرفته و تکلیف این مسأله تا حدودی، روشن شده است.

مرکز اصلی شرکت و حتی مرکز عملیات شرکت در برداشت و عرف عمومی و همچنین عرف تجارت، یعنی مقر اداری و محلی که عملیات اداره شرکت در آنجا صورت می گیرد و این بدان معنی است که منظور قانون تجارت از مرکز اصلی شرکت یا مرکز عملیات شرکت، همان اقامتگاه شرکت می باشد.

چه مکانهایی را نمیتوان به عنوان اقامتگاه شخص حقوقی قرار داد؟

بنابراین، محل استقرار پایگاه ها و کارگاه های تولیدی را نمی شود مقر اداری و مرکز اصلی و محل اداره امور شرکت در نظر گرفت و بایستی بیشتر به این رویکرد و برداشت قائل شویم که تفاوتی بین مرکز اصلی شرکت یا مرکز عملیات شرکت با اقامتگاه شرکت، وجود ندارد.

اقامتگاه در دیگر قوانین و رویه های قضایی

رویه قضایی و نحوه برداشت و تفسیر قضات ایران از قانون تجارت در این خصوص، موید آن است که مرکز اصلی شرکت، همان اقامتگاه شرکت می باشد.

ماده ۵۹۰ قانون تجارت، اقامتگاه شرکت را محلی دانسته است که اداره شخصیت حقوقی در آنجا انجام می شود.

ماده ۵۹۱ قانون تجارت نیز بیان داشته اشخاص حقوقی از جمله شرکتها تابعیت  کشوری را دارند که اقامتگاه شخصیت حقوقی در آن کشور است.

برابر ماده ۱۱ قانون آیین دادرسی انقلاب در امور مدنی جهت اقامه دعوا علیه اشخاص بایستی مبنا را بطور کلی بر اقامتگاه خوانده گذاشت یعنی دادگاه شهرستان محل اقامتگاه شرکت، برای رسیدگی به دعاوی مربوط به شرکت، صلاحیت اصلی را دارد.

برابر ‌ماده ۲۲ قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی انقلاب در امور مدنی،  دعاوی زیر باید در مرکز اصلی شرکت اقامه شود و همانطورکه بیان شد منظور از مرکز اصلی شرکت را باید همان اقامتگاه شرکت، بدانیم.

۱- دعاوی مربوط به اصل شرکت

۲- دعاوی بین‌ شرکت و شرکاء

۳- دعاوی و اختلافات حاصله بین شرکای شرکت

۴- دعاوی اشخاص دیگر علیه شرکت تا زمانی‌که شرکت باقی است.

۵- دعاوی اشخاص دیگر علیه شرکت درصورت انحلال شرکت تا وقتی‌که ‌تصفیه امور شرکت در جریان است،

برابر ماده ۲۳ قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی، دعاوی ناشی از تعهدات شرکت در مقابل اشخاص خارج از شرکت، در یکی از محل های زیر قابل طرح است:

۱- در محلی که قرارداد و تعهد در آنجا منعقد شده است.

۲- در محلی که کالا باید در آنجا‌ تسلیم گردد.

۳- در جایی که پول باید در آنجا پرداخت شود.

در صورتی که به انتخاب وکیل یا مشاوره در مسائل و دعاوی شرکت ها و دیگر نوشتارهای من نیاز داشتید یا به برگزاری کارگاه و دوره های آموزشی برای خود و مدیران و کارکنان شرکتتان در موارد یاد شده، علاقه مند، بودید درخواست خود را به s.raeisikia@gmail.com ارسال یا با شماره های ۸۸۳۲۱۰۸۸ و ۸۸۳۲۳۲۷۹ (گروه حقوقی برهان) تماس، حاصل فرمائید.

صادق رئیسی کیا

بیست و یکم آبان ماه ۱۳۹۷