برگزاری مجمع عمومی شرکت سهامی بوسیله سهامداران

هشدار: ذکر و باز نشر نوشتارهای من و هر نوشتاری که در روزنامه ها یا روی سایت شخصی و وبلاگهایم منتشر شده منحصراً با قید نام و نام خانوادگی ام و همراه با پیوند سایت و وبلاگهایم مجاز است.

فرایند قانونی و اجرایی اعمال ماده ۹۵ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت

هشدار: ذکر و باز نشر نوشتارهای من و هر نوشتاری که در روزنامه ها یا روی سایت شخصی و وبلاگهایم منتشر شده منحصراً با قید نام و نام خانوادگی ام و همراه با پیوند سایت و وبلاگهایم مجاز است.

برگزاری مجامع عمومی صاحبان سهام در شرکت های سهامی، دارای ترتیبات، روش ها، شرایط و فرآیندهای قانونی خاصی است. یکی از روش های دعوت و برگزاری مجامع عمومی صاحبان سهام در شرکت های سهامی، دعوت و برگزاری مجمع از طریق صاحبان سهام است.

در این نوشتار به شرح و تحلیل چگونگی اجرای ماده ۹۵ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت مبنی بر برگزاری مجمع عمومی صاحبان سهام با دعوت و مدیریت سهامداران (دارندگان حداقل یک پنجم سهام) شرکت می پردازم.

اصولاً دعوت و برگزاری مجمع عمومی صاحبان سهام شرکت‌های سهامی در وهله نخست از وظایف هیات مدیره شرکت است.

با این وجود، بازرس قانونی، سهامداران و حتی اداره ثبت شرکتها در موارد و تحت شرایط خاصی، مجاز و حتی مامور به دعوت و برگزاری مجامع عمومی شرکتهای سهامی شده اند.

ماده ۹۵ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت بیان می دارد که:

«سهامدارانی که اقلا یک‌پنجم سهام شرکت را مالک باشند حق دارند که دعوت صاحبان سهام را برای تشکیل مجمع عمومی از هیئت مدیره، خواستار شوند و هیئت مدیره باید حداکثر تا ۲۰ روز مجمع مورد درخواست را با رعایت تشریفات مقرره دعوت کند در غیر این صورت، درخواست کنندگان می‌توانند دعوت مجمع را از بازرس یا بازرسان شرکت خواستار شوند و بازرس یا بازرسان، مکلف خواهند بود که با رعایت تشریفات مقرره مجمع مورد تقاضا را حداکثر تا ۱۰ روز دعوت نمایند و گر نه آنگونه صاحبان سهام حق خواهند داشت مستقیما به دعوت مجمع اقدام کنند به شرط آنکه کلیه تشریفات راجع به دعوت مجمع را رعایت نموده و در آگهی دعوت به عدم اجابت درخواست خود توسط هیئت مدیره و بازرسان تصریح نمایند.»

فرایند قانونی دعوت مجمع عمومی صاحبان سهام شرکت سهامی در اجرای ماده ۹۵ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت را به شرح زیر، بررسی و تحلیل می نمایم.

۱- اشخاصی که درخواست برگزاری مجمع عمومی در اجرای ماده ۹۵ را می نمایند باید از سهامداران دارای حق رای باشند. برابر ماده ۳۷ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، بعضی از دارندگان سهام، حق رای در مجامع عمومی را تحت شرایطی ندارند. بنابراین برگزارکنندگان مجمع، باید دقت کنند که فقط سهامدارانی حق حضور و حق رای در مجامع عمومی صاحبان سهام را دارند که مشمول ماده ۳۷ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت نباشند.

۲- سهامدارانی که دعوت مجمع را در اجرای ماده ۹۵ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت خواستار می‌شوند باید مالک حداقل، یک‌پنجم سهام شرکت باشند. اگر تعداد سهام سهامدارانی که خواهان اعمال ماده ۹۵ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت هستند تشکیل حداقل یک‌پنجم سهام شرکت را ندهد و نصاب یک‌پنجم سهامدار، حاصل نگردد اعمال ماده ۹۵ ممکن نیست‌.

اگر تعداد سهامدارانی که در بدو امر از هیئت مدیره، درخواست برگزاری مجمع کرده اند یک پنجم بوده است اما در گام های بعدی از فرایند اجرای ماده ۹۵ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت (درخواست از بازرس قانونی و دعوت مستقیم) نصاب یک پنجم را از دست داده باشند درخواست آنان، وجاهت و ارزش قانونی خود را از دست خواهد داد و امکان اعمال ماده ۹۵ را نخواهند داشت.
نصاب قانونی یک پنجم سهامداران از ابتدا تا انتهای فرایند موضوع ماده ۹۵ باید محفوظ باشد.

درخواست برگزاری مجمع عمومی صاحبان سهام در اجرای ماده ۹۵ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت از زمانی برای هیئت مدیره ایجاد تکلیف می کند که تعداد سهامداران متقاضی برگزاری مجمع، به نصاب یک پنجم برسد و این مخصوص جایی است که سهامداران، دفعتا واحده درخواست برگزاری مجمع نمی‌کنند بلکه تدریجا و طی دو یا چند درخواست، شروع به طرح تقاضای برگزاری مجمع عمومی صاحبان سهام می نمایند.

در این فرض، هیئت مدیره از زمان تکمیل درخواست های برگزاری مجمع و حصول نصاب قانونی (حداقل یک‌پنجم سهام) تکلیف برگزاری مجمع دارد.

هیات مدیره شرکت سهامی، ظرف بیست روز از تاریخ وصول درخواست دارنده حداقل یک پنجم سهام یا از تاریخ حصول این نصاب قانونی، تکلیف به دعوت از مجمع عمومی صاحبان سهام دارد.

۳- لزومی ندارد که سهامداران به لحاظ عددی بیش از یک نفر باشند. یک سهامدار که به تنهایی یک پنجم سهام شرکت را داشته باشد نیز در اجرای ماده ۹۵ می تواند از هیئت مدیره درخواست برگزاری مجامع عمومی صاحبان سهام (اعم از مجمع عمومی عادی و مجمع عمومی فوق العاده) بنماید زیرا در ماده ۹۵ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، تعداد سهامداران، موضوعیت ندارد بلکه نصاب قانونی مندرج در این ماده، بر میزان سهام که بایستی حداقل یک پنجم باشد بار می گردد نه بر تعداد سهامداران.
از ملاک ماده ۲۷۶ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت در این مورد نیز می‌توان بهره گرفت. در ماده یادشده، تصریح گردیده که حتی یک نفر از کسانی که مجموع یک پنجم سهام شرکت را دارد نیز می‌تواند در مورد تقصیرات اعضای هیئت مدیره شرکت سهامی، علیه آنان اقدام به طرح دعوی نماید.

۵- تسلیم درخواست به اشخاصی غیر از هیئت مدیره قانونی و بازرس قانونی، تکلیف قانونی جهت دعوت مجمع ایجاد نمی کند. سهامدارانی که خواهان اعمال ماده ۹۵ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت هستند بایستی درخواست خود را به اشخاصی تسلیم نمایند که در زمان طرح درخواست، قانونا عضو هیئت مدیره یا بازرس قانونی شرکت بوده اند.

بر تسلیم درخواست به اشخاصی که قانون در شرکت دارای سمت هیئت مدیره یا بازرس قانونی نباشند اثر قانونی ندارد و از یک سو برای درخواست کنندگان، ایجاد حق نمی کند و از سوی دیگر برای مدیران و بازرس قانونی شرکت، ایجاد تکلیف نمی‌نماید.

۶- تسلیم درخواست برگزاری مجمع در اجرای ماده ۹۵ بایستی به همه اعضای هیئت مدیره انجام شود. ارائه درخواست به رئیس هیئت مدیره کفایت نخواهد کرد. چون انجام تکالیف موضوع ماده ۹۵ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت از جمله تکالیف جمعی هیئت مدیره در این مورد به شمار می رود.

۷- سهامداران متقاضی برگزاری مجمع در اجرای ماده ۹۵ بایستی درخواست  روشن و مشخصی را مطرح نمایند مانند درخواست دعوت مجمع برای انتخاب بازرس یا درخواست دعوت مجمع برای عزل مدیر هیئت مدیره یا درخواست برگزاری مجمع برای اصلاح اساسنامه و همانند اینها چون دعوت مجمع نمی تواند بدون دستور و بدون موضوع باشد.م

ماده۹۶ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت در تکمیل ماده ۹۵ بیان داشته است که دستور مجمعی که در اجرای ماده ۹۵ برگزار می شود منحصرا باید همان موضوع و خواسته ای باشد که در تقاضانامه دارندگان یک‌پنجم سهام آمده است.

۸- در دعوت مجمع عمومی صاحبان سهام که هیئت مدیره یا بازرس قانونی یا سهامداران به طور مستقیم اقدام به آن می کنند بایستی تشریفات قانونی و اساسنامه ای راجع به دعوت هیئت مدیره مجمع رعایت گردد.

در ماده ۹۵ دو بار تاکید شده است که دعوت مجمع بایستی با رعایت تشریفات مقرره، صورت گیرد.

تشریفات راجع به دعوت مجمع عمومی صاحبان سهام شرکت سهامی، دو قاعده کلی دارد

الف) قواعد آمره قانون تجارت

ب) قواعد تکمیلی مندرج در اساسنامه هر شرکت

منظور از تشریفات مقرره در اینجا تشریفات مقرره، برگزاری مجمع نیست بلکه مشخصا منظور، تشریفات مقرره درباره دعوت مجمع عمومی می باشد.

۹- ماده ۹۶ لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت در مورد هیئت رئیسه مجمعی که در اجرای ماده ۹۵ تشکیل می شود به طور مشخص، بیان داشته است که هیئت رئیسه این مجمع از بین صاحبان سهام انتخاب خواهد شد.

بنابراین، مجمع عمومی صاحبان سهام که در اجرای ماده ۹۵ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، تشکیل شده باشد رئیس هیئت مدیره نمی تواند برابر ماده ۱۰۱ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، رئیس مجمع عمومی باشد فلذا لزوماً بایستی برای هیئت رئیسه مجمع عمومی از این مورد، انتخابات برگزار گردد.

۱۰- در گام سوم اجرای ماده ۹۵ یعنی در فرضی که سهامداران دارای حداقل یک پنجم سهم، قصد دعوت مستقیم مجمع عمومی را پس از طی دو گام قبلی (تسلیم درخواست به هیات مدیره و سپس بازرس قانونی) داشته باشند باید در اجرای ماده ۹۷ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت اقدام به دعوت سهامداران از طریق نشر آگهی در روزنامه کثیرالانتشاری بنمایند که آگهی های شرکت در آن منتشر می شده است.

انتشار آگهی دعوت در روزنامه اگر برابر ماده ۹۷ نباشد اثر قانونی ندارد و از موجبات ابطال عملیات و تصمیمات خواهد بود.

در اجرای ماده ۱۰۰ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت در آگهی دعوت صاحبان سهام بایستی موارد ذیل، الزاماً درج گردد:

الف) دستور جلسه مجمع.

ب) تاریخ برگزاری جلسه مجمع با قید ساعت تشکیل.

ج) محل تشکیل مجمع با ذکر نشانی دقیق و کامل محل برگزاری.

نکته مهم:

قانونگذار در این موارد غالبا از کلمه «باید» استفاده کرده است فلذا مقررات مربوط به دعوت و تشکیل مجمع عمومی شرکت سهامی از قوانین امری، قلمداد می‌شوند و عدم رعایت آنها از موجبات ابطال تصمیمات یا عملیات مربوطه  و اعمال ماده ۲۷۰ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت می گردد.

۱۱- فاصله بین دعوت در مجمع عمومی تا تشکیل آن طبق ماده ۹۸ نباید از ده روز کمتر یا از چهل روز، بیشتر باشد.

۱۲- برابر تصریح ماده ۹۹ لایحه قانونی اصلاح قسمتی ازقانون تجارت قبل از تشکیل مجموعه هر صاحب سهمی که تمایل به شرکت در جلسه مجمع دارد بایستی جهت دریافت ورقه ورود به جلسه به شرکت، مراجعه و برگه حضور در جلسه مجمع دریافت نمایند.

فقط سهامداری، حق ورود به جلسه مجمع را دارد که به ترتیب ماده ۹۹ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، ورقه ورود به جلسه مجمع را دریافت کرده باشد.

برگزارکنندگان مجمع در اجرای ماده ۹۹ تکلیف دارند که از حاضرین در مجمع فهرست و صورتی ترتیب دهند که دربردارنده موارد ذیل باشد:.

الف) هویت کامل حاضرین در مجمع

ب) اقامتگاه حاضرین در مجمع

ج) تعداد سهام حاضرین در مجمع

د) تعداد رای هر یک از حاضرین در مجمع

ه) امضاء حاضرین در مجمع در ذیل فهرست حاضرین

عدم رعایت مقررات موصوف، اعم از آنکه برگزار کنندگان مجمع آن را رعایت نکرده باشند یا اعضای هیات مدیره، می تواند از موجبات ابطال عملیات انجام شده و تصمیمات متخذه باشد.

ماده ۲۵۵ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت برای عدم رعایت ماده ۹۹ و عدم تنظیم صورت حاضرین در مجمع،  مسئولیت کیفری و جزای نقدی،برای رئیس و اعضای هیئت مدیره در نظر گرفته است.

البته یک نکته را در مورد این ماده باید در نظر داشت و آن اینکه اعمال ماده ۹۵ در نهایت اگر منتهی به تشکیل مجمع شود غالباً بدین صورت خواهد بود که اعضای هیئت مدیره و رئیس هیئت مدیره در برگزاری این مجمع، نقشی نداشته و به احتمال زیاد در آن حضور هم ندارند.

بنابراین می توان گفت اگر برگزار کنندگان جلسه مجمع در اجرای ماده ۹۵ مقررات ماده ۹۹ یعنی تنظیم صحیح فهرست حاضرین در مجمع را رعایت نکنند با مسئولیت کیفری مواجه نمی شوند چون مسئولیت کیفری ماده ۲۵۵ متوجه رئیس و اعضای هیئت مدیره است آن هم در جایی که آنان مسئول برگزاری جلسه مجمع باشند.

اجرای ماده ۹۵ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت یک فرآیند سه مرحله‌ای دارد که در مرحله اول باید سهامداران ذیحق، درخواست خود را به هیئت مدیره در مرحله بعد به بازرس قانونی شرکت، ارائه و در گام پایانی، از طریق دعوت مستقیم مجمع عمومی صاحبان  سهام مطرح نمایند.

اگر هیئت مدیره یا بازرس قانونی شرکت سهامی، پس از طرح درخواست سهامداران، اقدام به دعوت نماید ولی دستور مجمع را چیزی غیر از آنچه که اعضای متقاضی، مطرح کردند قرار دهد نمی توان گفت که مجمع صاحبان سهام در اجرای درخواست آنان تشکیل یافته و از هیات مدیره یا بازرس قانونی، رفع مسئولیت قانونی شده است.

بنابراین، هیئت مدیره و بازرس قانونی، باید مجمع عمومی صاحبان سهام را برابر همان موضوع و خواسته لااقل یک پنجم سهامداران، تشکیل دهد تا بتوانیم تکلیف قانونی ماده ۹۵ را اجابت شده قلمداد کنیم.

در صورتی که به انتخاب وکیل یا مشاوره در زمینه های مرتبط با نوشتارهای من نیاز داشتید یا به برگزاری کارگاه و دوره های آموزشی برای خود و مدیران و کارکنان شرکتتان در موارد یاد شده، علاقه مند، بودید درخواست خود را بهs.raeisikia@gmail.com ارسال یا با شماره های ۸۸۳۲۱۰۸۸ و ۸۸۳۲۳۲۷۹ (گروه حقوقی برهان) تماس، حاصل فرمائید.

صادق رئیسی کیا

چهارم مهرماه ۱۳۹۷