غیبت در جلسات هیات مدیره

هشدار: ذکر و باز نشر نوشتارهای من و هر نوشتاری که در روزنامه ها یا روی سایت شخصی و وبلاگهایم منتشر شده منحصراً با قید نام و نام خانوادگی ام و همراه با پیوند سایت و وبلاگهایم مجاز است.

تحلیل غیبت عضو هیات مدیره

ذکر و بازنشر نوشتارهای من و هر نوشتاری که در روزنامه ها یا روی سایت شخصی و وبلاگهایم منتشر شده منحصراً با قید نام و نام خانوادگی ام و همراه با پیوند سایت و وبلاگهایم مجاز است.

هیات مدیره به عنوان رکن اجرایی شرکت، مسئولیت اصلی در اداره امور شرکت را بر عهده دارند. در این نوشتار، به بررسی و تحلیل عدم حضور اعضای هیات مدیره در جلسات هیات مدیره و چگونگی برخورد قانون تجارت ایران با این وضعیت و مسائل مترتب بر غیبت عضو هیات مدیره می پردازم.

در لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت در دو مورد راجع به غیبت عضو هیئت مدیره در جلسات هیات مدیره، سخن به میان آمده است.
یکی از این موارد ماده ۱۱۰ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت می باشد.

ماده 110 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت

اشخاص حقوقی را می توان به مديريت شركت، انتخاب نمود. در اين صورت، شخص حقوقی همان مسئوليت های مدنی شخص حقيقی عضو هيئت مديره را داشته و بايد یک نفر را به نمايندگی دائمی خود جهت انجام وظايف مديريت، معرفی نمايد.
چنين نماينده ای، مشمول همان شرايط و تعهدات و مسئوليت های مدني و جزائی عضو هيئت مديره، بوده از جهت مدنی با شخص حقوقی كه او را به نمايندگی تعيين نموده است مسئوليت تضامنی خواهد داشت.

شخص حقوقي عضو هيئت مديره مي تواند نماينده خود را عزل كند به شرط آنكه در همان موقع، جانشين او را كتباً به شركت معرفی نمايد وگرنه غايب، محسوب مي شود.

همانگونه که در بند پایانی این ماده اشاره شده است اگر شخص حقوقی، نماینده خود در هیات مدیره شرکت را برکنار کند و در همان موقع، جانشین او را به شرکت، معرفی ننماید غایب محسوب می شود. اما در هر صورت، ماده 110 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، بیان نداشته است که غیبت عضو هیات مدیره از حضور در جلسات هیات مدیره شرکت تا چه میزانی و در چه مواردی قابل قبول خواهد بود.

البته این ماده تصریح دارد که عدم معرفی عضو جایگزین هیات مدیره در پی عزل عضو قبلی هیات مدیره به منزله غیبت در جلسه هیات مدیره می باشد و این حکم قانونی، در نصاب تشکیل جلسه هیات مدیره و نصاب رای و تصمیم گیری هیات مدیره و موارد دیگر قطعاً موثر است.

مورد دومی که به غیبت عضو هیات مدیره در قانون تجارت ایران اشاره شده است ماده ۱۲۳ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت می باشد.

ماده 123 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت

برای هر یک از جلسات هيئت مديره بايد صورتجلسه ای تنظيم و لااقل به امضاء اكثريت مديران حاضر در جلسه برسد. در صورتجلسات هيئت مديره، نام مديرانی كه حضور دارند يا غايب می باشند و خلاصه ای از مذاكرات و همچنين تصميمات متخذ در جلسه با قيد تاريخ در آن ذكر می گردد.

هر یک از مديران كه با تمام يا بعضی از تصميمات مندرج در صورت جلسه مخالف باشد نظر او بايد در صورتجلسه، قيد شود.

این ماده بیان داشته است که برای هر یک از جلسات هیئت مدیره باید صورتجلسه ای تنظیم و به امضاء اکثریت مدیران (اعضای هیات مدیره) حاضر در جلسه برسد و نام اعضای (هیات مدیره) که غایب بوده‌اند در صورتجلسه ذکر گردد. بیان نداشته است که غیبت عضو هیات مدیره از حضور در جلسات هیات مدیره شرکت تا چه میزانی و در چه مواردی قابل قبول خواهد بود.

ضمن آنکه قانون تجارت ایران در این مورد رفتار غیرمسئولانه عضو هیات مدیره در قبال جلسات هیات مدیره و تبعات عدم حضور در جلسه هیات مدیره برای عضو هیأت مدیره، به طور موثر، تعیین تکلیف ننموده است.

به نظر می رسد خلاء قانونی در این مورد را باید از طریق درج شرایط در اساسنامه شرکت، جبران نمود.

درخور نگرش است که سازمان بورس اوراق بهادار ایران در قالب “اساسنامه نمونه شرکت‌ های ثبت شده” که برای شرکت‌های سهامی عام پذیرفته‌ شده در بورس اوراق بهادار و فرابورس، تدوین شده است برای رفع این معضل، به شکل زیر، چاره اندیشی کرده است:

مادۀ 30- غیبت در جلسات هیئت مدیره
عدم حضور هر یک از اعضای هیئت مدیره یا نمایندۀ وی بیش از چهار جلسه متوالی یا شش جلسه متناوب در طول یک سال شمسی بدون عذر موجه، خودبه‌خود موجب سلب عضویت وی در هیات مدیره می‌شود. تشخیص موجه‌ بودن غیبت بر عهدۀ هیئت مدیره است.

از ماده ۱۲۲ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت این گونه استنباط می‌شود که هیات مدیره شرکت باید در جهت پیشبرد عملیات شرکت، ماهانه حداقل یک جلسه برگزار نمایند و اگر از تاریخ برگزاری جلسه هیات مدیره بیش از یک ماه گذشته باشد و جلسه‌ای تشکیل نگردیده باشد یک سوم اعضای هیئت مدیره می‌توانند با ذکر دستور مشخص، اقدام به دعوت هیات مدیره برای تشکیل جلسه نمایند.

از این ماده و نیز ماده 118 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت که هیات مدیره را مرجع اصلی اتخاذ تصمیم برای اداره امور شرکت، دانسته است این گونه استنباط می گردد برگزاری جلسات هیات مدیره حداقل به صورت ماهانه، یک ضرورت است.

با همین مبنا اگر به ضرورت تشکیل جلسات هیات مدیره شرکت بنگریم می توانیم بگوئیم غیبت اعضای هیات مدیره در جلسات هیات مدیره نمی تواند بی اهمیت تلقی شود به ویژه اگر غیبت آنان از موجبات اصلی عدم تشکیل جلسه هیات مدیره، تلقی شود و جلسات هیات مدیره برای مثلاً سه نوبت متوالی یا پنج نوبت متناوب، برگزار نشود لزوماً بایستی فرایند جایگزینی عضو علی البدل هیات مدیره به جای عضو غایب یا فرایند قانونی عزل هیات مدیره از سوی بازرس قانونی شرکت و یا مجمع عمومی صاحبان سهام برای حفظ منافع صاحبان سهام و پیشبرد شرکت به جریان افتد.

نظر به اینکه در قانون تجارت ایران روشن نشده است که غیبت عضو هیات مدیره از حضور در جلسات هیات مدیره شرکت تا چه میزانی و در چه مواردی قابل قبول خواهد بود پیشنهاد می کنم حتما در اساسنامه شرکت، ترتیبات و شرایطی در این زمینه، منظور گردد.

در صورتی که به انتخاب وکیل یا مشاوره در زمینه های مرتبط با نوشتارهای من نیاز داشتید یا به برگزاری کارگاه و دوره های آموزشی برای خود و مدیران و کارکنان شرکتتان در موارد یاد شده، علاقه مند، بودید درخواست خود را به s.raeisikia@gmail.com ارسال یا با شماره های 88321088 و 88323279 (گروه حقوقی برهان) تماس، حاصل فرمائید.

صادق رئیسی کیا

ششم آبان ماه 1396